Vereniging Overijssels Particulier Grondbezit

OPG telt een ledenbestand met zo’n 250 particuliere grondbezitters die samen maar liefst 11% van het provinciale grondoppervlak beheren, grotendeels in de vorm van landgoederen. Deze zijn al eeuwenlang een vormgever van het Overijsselse landschap. Maar dat erfgoed staat onder druk. De verschillende maatschappelijke uitdagingen zullen aangepakt moeten worden met oog voor én het behoud van gezonde verdienmodellen. “Juist daar kunnen wij een bijdrage leveren,” zegt Machtelijn, regioadviseur bij het OPG. “Wij brengen partijen bij elkaar. Wij verbinden.”

Centraal staat het landgoedmodel, waarin drie elementen in balans moeten zijn: ecologie, economie en erfgoed. “Het is eigenlijk een kringloop,” zegt Joukje, regiomanager van OPG. “Je hoeft er geen winst uit te trekken, maar het moet zichzelf wel kunnen bedruipen.” Veel landgoederen halen inkomsten uit landbouw, maar dat verdienmodel staat onder druk. Daarom zoeken zij naar nieuwe manieren om maatschappelijk relevante doelen, zoals sociaal-economische ontwikkeling, waterkwaliteit en biodiversiteit, te verweven met een gezond bedrijfsmodel. De rode draad door alle gebiedsprocessen waar OPG bij betrokken is? “Binding en balans,” stelt Joukje. De liefde voor het landschap, de verbondenheid met de plek, en het zoeken naar balans tussen waarden en verdienmodellen. “Of dat nou via woningen, landbouw of ecosysteemdiensten is.”

OPG wacht niet tot er kant-en-klare modellen liggen, maar gaat vooral aan de slag in de gebieden. In Overijssel wordt volop geëxperimenteerd. In proeftuinen worden nieuwe vormen van landgoedontwikkeling verkend, zoals het ‘boerenlandgoed’ waarbij een agrarisch bedrijf zonder opvolger wordt omgevormd tot een natuurschoonwetlandgoed. Hierbij blijft het eigendom behouden, wordt minimaal 30% van de grond natuur of bos en krijgt het overige deel een duurzame agrarische bestemming.

Daarnaast lopen er gebiedsprocessen in onder meer Salland, het Vechtdal en Twente, waarin per landgoed én per pachter wordt bekeken hoe ze kunnen bijdragen aan thema’s als groenblauwe dooradering, klimaatadaptatie en biodiversiteit. “We werken samen met pachters aan bedrijfslandschapsplannen, waarbij we precies in kaart brengen wat nodig is en wat het kost. Hier nemen we bijvoorbeeld ook langjarige beheervergoedingen in mee,” aldus Machtelijn.

Pacht als sleutel voor verandering

Een belangrijk, maar vaak onderbelicht thema, is pacht. Veel grond is langdurig verpacht onder oude voorwaarden die geen ruimte bieden voor een duurzame invulling. “De grond is de sleutel,” stelt Machtelijn. “Zodra een perceel vrijkomt, ontstaat er ruimte om keuzes te maken. Steeds meer landgoederen spreken de voorkeur uit voor een duurzame werkwijze.”

Toch vraagt dit maatwerk én samenwerking. Binnen enkele koplopers wordt al geëxperimenteerd met een puntensysteem, waarin pachters beloond worden met continuering van hun pachtcontract als zij inzetten op duurzaamheid. “Zo probeer je zekerheid te bieden, zonder meteen vast te zitten in starre contractvormen,” zegt Joukje.

Samenwerken in de breedte én diepte

Wat het OPG uniek maakt, is de verbindende rol tussen alle lagen van het gebiedsproces. “Wij spreken met de provincie, met gemeenten, met waterbeheerders, maar ook met de individuele landgoedeigenaar en zijn pachter,” aldus Joukje. “Dat maakt dat we kansen signaleren die anders misschien over het hoofd worden gezien.”

De landgoederen van Overijssel laten zien dat de toekomst voor ons platteland niet alleen een verhaal van regels en plannen is, maar ook van mensen die doen. Die hun laarzen aantrekken, samenwerken, en keuzes maken voor de generaties na hen. En wie weet, als je straks weer over dat wandelpad loopt, zie je niet alleen een mooi uitzicht. Je ziet ook een landschap in beweging.

Toekomst voor ons Platteland
E-mail: toekomstvooronsplatteland@overijssel.nlVerwijst naar een andere website 

Telefoon: 038 499 88 99 (Overijssel Loket)